សុំ១ពាន់ស៊ែរបានទេ ? ពិតជាកម្របានឃើញណាស់រូបថតដំបូងបង្អស់នៃប្រាសាទអង្គរវត្តកម្ពុជា
ពិតជាកម្របានឃើញណាស់នូវទិដ្ឋភាពដ៏អស្ចារ្យនៃប្រាង្គប្រាសាទអង្គរវត្តសម័យបុរាណកាលដែលថតដោយជាងថតរូបអាជីពជនជាតិបារាំង។ បើគិតទៅរូបភាពនេះមានអាយុកាល១៥១ឆ្នាំហើយ។
យោងតាមហ្វេសប៊ុកឈ្មោះ SPKT LIV បានសរសេររៀបរាប់ថា៖ «នេះគឺជារូបថតដំបូងបង្អស់នៃប្រាសាទអង្គរវត្ត កម្ពុជា ដែលថតកាលពី ១៥១ ឆ្នាំមុន ដោយជាងថតរូបអាជីពជនជាតិបារាំងឈ្មោះ អាមីល ជីសែល ក្នុងគ.ស ១៨៦៦ (មុនឆ្នាំ១៨៦៦ មានតែរូបគំនូរព្រាងដោយដៃ) » ៕ កុំភ្លេចស៊ែរអោយកូនខ្មែរគ្រប់គ្នាបានដឹង !
ប្រភពពី Amazing Cambodia
បើមិនជឿកុំប្រមាថ !!! បុរសម្នាក់ដើរចូលទៅក្នុងព្រៃ បាត់ខ្លួនយ៉ាងអាថ៌កំបាំង ដល់ពេលអុជធូបសែនព្រេងហើយ ស្រាប់តែជួបរឿងនឹកស្មានមិនដល់
កាលពីថ្ងៃម្សិលមិញនេះ ប៉ូលីសបានទទួលបណ្ដឹងពីលោកដាវ ស័ង្ខជ័យភូមិ ឪពុករបស់នាយ សម័យ ស័ង្ខជ័យភូមិ ដែលបាត់ខ្លួនយ៉ាងអាថ៍កំបាំង ឃើញត្រឹមតែសាកសពម៉ូតូដែលត្រូវឆេះ កាលពេលល្ងាច កន្លងមក ក្រោយអោយអ្នកជ្រមុជទឹកស្វែងរកក្នុងស្រៈហើយតែមិនឃើញ ខណៈពេលដែលប៉ូលីសដែលចូលស្វែងរកក្នុងចំណុចផ្សេងហើយនៅមិនឃើញសាកសព។
ខណៈពេលនេះខ្លួននិងអ្នកស្រុកបានប្រទះឃើញសពរបស់នាយ សម័យ កូនប្រុសហើយ ត្រូវចងកនៅក្រោមដើមឈើ ឆ្ងាយពីចំណុចដែលឆេះរថយន្តប្រហែលជិត ២គីឡូមែត្រ ក្រោយពីដឹងរឿង ប៉ូលីសបានប្រញាប់ទៅរាយការណ៍អោយមេបញ្ជារការ និងក្រុមនិតិភ័ស្តុតាងចូលរួមពិនិត្យសាកសព។
លោកដាវ ឪពុករបស់នាយសម័យ រៀបរាប់ថា ក្រោយពីប៉ូលីសចុះទៅស្វែងរកតែមិនឃើញ ទើបខ្លួនបានទៅរកព្រះសង្ឃអោយមើល និងអុជធូបបួងសួង ព្រះសង្ឃអង្គនោះមានសង្ឃដីកាថា សពនៅលើដើមឈើ អោយទៅមើលនៅតាមដើមឈើ ទើបខ្លួនបានបបួលសាច់ញាតិនិងអ្នកជិតខាងសរុប ៨នាក់ ដើរមើលតាមដើមឈើ។
ក្រោយមកក៏ឃើញថា កូនប្រុសត្រូវចងកនៅក្រោមដើមស្ដៅនិងដើមដែលនៅកៀកគ្នា ជាចំការរបស់ជំនួយការមេភូមិ ប្រើខ្សែសរសៃតូច ចងក សពនៅព្យួរនិងមែកឈើ ប្រទះឃើញបារីចំនួន ៤ដើម និងដែកកេះ ១ ដែលជារបស់អ្នកស្លាប់ មានស្លាកស្នាមជក់ហើយ ១ដើម ក្រៅពីនេះនៅឃើញកាំបិតកាត់ស្មៅដែលអ្នកស្លាប់កាន់មកពីខ្ទមស្រែ ១ ដើម ។
ពូជអម្បូរមនុស្សយកបងប្អូនបង្កើតធ្វើប្ដីប្រពន្ធ
ពេលអានមកដល់ត្រង់នេះ មិត្តអ្នកអានអាចវាសភ្នែកមើលទៅរូបភាពបុរស ២ នាក់ដែលមានរូបរាងស្រដៀងនឹងកូនភ្លោះតែជាការពិតគេជាកូនដែលកើតចេញពីបងប្អូនបង្កើតយកគ្នា ។ ពិតមែនដែលកូនដែលកើតចេញពីបងចេញមកមានអវយវៈគ្រប់ ៣២ ប្រការមែនតែពិការភាពមាននៅសព្វរាងកាយរបស់គេ ។ ក្មេងដែលកើតចេញពីបងប្អូនបង្កើតយកគ្នានេះ ក្រៅពីមានរាងកាយពិការហើយនោះ គេក៏ត្រូវរស់នៅទាំងទុក្ខវេទនាពីអាការៈដែលហៅថា ស៊ីរៀល ខេបីលី ឆេធិង ឬ ភាពចំខ្សោយដែលកើតចេញពីគ្រប់ប្រព័ន្ធនៃរាងកាយ ។
វាជារោគដែលកើតចេញពីភាពច្របូកច្របល់នៃហ្សែន ឬប្រព័ន្ធពូជដែលដូចគ្នានោះឯងបើតាមការកត់ត្រាពីអតីតកាលពីអ្នកមានកេរ្ដិ៍ឈ្មោះដែលបានរួមរ័កក្នុងសាច់ឈាមតែមួយមានដូចខាងក្រោមនេះ ៖
លោក ឆាលដាវីន អ្នកបង្កើតច្បាប់អធិប្បាយពីការកកើតនៃវត្ថុមានជីវិតនៅលើពិភពលោក រួមទាំងប្រព័ន្ធសាច់ញាតិរបស់ខ្លួនលោក ឆាលដាវីន ទទួលបានរំលោះដឹងអស់ទាំងនោះពីបទពិសោធន៍ក្នុងជីវិតផ្ទាល់ខ្លួនរបស់លោក ព្រោះលោកបានរៀបការជាមួយបងប្អូនជីដូនមួយ ។
តាមការកត់់ត្រាពីគម្ពីរបៃបឺល របស់ជនជាតិគ្រីស្ទ ក្នុងវគ្គជីណេស៊ីល XX ១២ បានពោលថា ពីភាពជួរជាតិដែលមនុស្សបានសាងឡើងតាមរយៈរួមភេទក្នុងសាច់ឈាមតែមួយ រួចកើតផលអាក្រក់ឡើង ។ លោក អាប់ ប្រាំហាំ បានយកកូនស្រីបង្កើតខ្លួនឯង ធ្វើឲ្យលោករាប់សាច់ញាតិមិនត្រូវ លោកពោលថា នាងត្រូវជាបងស្រីរបស់កូនក៏ថាបាន ហើយជាកូនស្រីរបស់ខ្ញុំក៏បាន តែពេលនេះនាងប្រពន្ធរបស់ខ្ញុំ និងជាម្ដាយរបស់កូនខ្ញុំផងដែរ ។
សូម្បីតែលោក ម៉ូលេ មេដឹកនាំជនជាតិអ៊ីស្រាអែល ដែលភៀសខ្លួនចេញពីដែនដីអេហ្ស៊ីប មកកាន់ដែនដីរបស់ព្រះ នៅក្នុងគម្ពីរបានបញ្ជាក់ថា ឪពុករបស់គេគឺ អាប់រ៉ាំ រៀបការជាមួយបងស្រីរបស់ខ្លួន ឬ ត្រូវជាអ៊ំស្រីរបស់លោក មូសេ ឈ្មោះ ចូឆាប៊េត នោះឯង ។
សត្វខ្លាឈីតា ជាអំបូរសត្វដែលមិនធ្លាប់បំបែកហ្វូងទៅណាទាល់តែសោះ ពួកវាបង្កាត់ពូជនៅក្នុងហ្វូងតែមួយ មិនថាជាមេ ឬបងប្អូនបង្កើតនោះទេ ។ រយៈពេលតទៅមុខទៀត ពូជខ្លាឈីតានឹងកាន់តែចុះខ្សោយទៅៗ រហូតមានតំរូវថា នឹងដាច់ពូជពីពិភពលោកនាឆាប់ៗខាងមុខនេះ ។
លទ្ធិសាសនា នៅក្នុងគ្រីស្ទសាសនានិកាយកាតូលិកគេមិនហាមប្រាមចំពោះកូនចៅតំណរទី២ second cousine រៀបការរស់នៅជាមួយគ្នាតាមប្រពៃណីនោះទេ ។
លោក ហ៊ីទ្លែរ បុគ្គលដែលមានឈ្មោះថា ជាអ្នកបញ្ជាឲ្យសម្លាប់ផ្ដាច់ពូជជនជាតិអ៊ីស្រាអែល ក្នុងសង្គ្រាមលោកលើកទី២ក្រោយពេលគេសិក្សាពីប្រវត្តិនោះ ទើបគេលែងចម្លែកចិត្តត្រង់ថា ហេតុអ្វីក៏គេមានចរិតកាចសាហាវនោះ ឪពុករបស់លោក ហ៊ីទ្លែរ ជាមន្ដ្រីសង្ឃជាន់ខ្ពស់ឬរាជាគណៈក្នុងសម័យនោះ មុនពេលបួសជាបុព្វជិតឪពុករបស់គេបានរៀបការជាមួយនិងបងស្រីប្អូនស្រី ឈ្មោះ ផ័ឡា ជាស្ដ្រីខ្នងគមទៀតផង លោក ហ៊ីទ្លែរ បានក្លាយទៅជាក្មេងដែលមានចិត្តទន់ជ្រាយយ៉ាងងាយ ព្រោះលោកមានដំបៅក្នុងបេះដូងយ៉ាងជ្រៅ ។
ក្សត្រីយ៍កាឡូសទី ២ នៃប្រទេសអេស្បាញ ក្នុងប្រវត្តិសាស្ដ្របានកត់ត្រាទុកថា រាជវង្ស កាឡូស បានយកបងប្អូនបង្កើតមករហូតធ្វើឱ្យកូនចៅដែលចាប់កំណើតមក កើតមានភាពពិការដែលហៅថា ហាប់ ល្បឺកចូវ។ រោគនេះមានអណ្ដាតរីកធំពេញមាត់ មិនអាចឱ្យទំពារអាហារបាន រួមទាំងមានរូបរាងខុសប្រក្រតី មិនអាចធ្វើជាឪពុកគេឬស្នងរាជ្យបន្ដទៀតបាន ។
លោក អែលវីស ប្រ៉េសលី មានពត៌មានលេចឮថា លោក អែលវីស មានសកម្មភាពមិនគប្បីជាមួយម្ដាយ ក្រោយពេលឪពុកស្លាប់ទៅ ។ លោក អែលវីស ធ្លាប់ដេកគ្រែជាមួយម្ដាយ ក៏ប៉ុន្ដែពត៌មាននេះពុំមានប្រភពណាមួយបញ្ជាក់ថា ជាការពិតប៉ុន្មានភាគរយនោះដែរ ។ លោក ពឺទ័រ វីតមឺរ គ្រូពេទ្យចិត្តប្រចាំគ្រួសារលោក អែលវីស និងជាអ្នកនិពន្ធប្រវត្តិលោក អែលវីស បានបញ្ជាក់ថា ម្ដាយកូន ២ នាក់នេះ ត្រូវរងទុក្ខវេទនាពីរោគម្យ៉ាងដែលមានឈ្មោះថា Lethal Mother and son Enmeshment Syndrome អាការៈរោគនេះចូលចិត្តរស់នៅឯកោ សោកសៅ ដេកយល់សប្ដិអាក្រក់ៗ ស៊ីច្រើន សន្សំរបស់ចម្លែកៗ និង ទោរទន់ទៅរកគ្រឿងញៀន ។
ឃ្លីអូផាត់ត្រា នេះគឹជាគំរូដើមនៃការរួមរ័កក្នុងសាច់ឈាមតែមួយនៃរាជវង្សព្រះនាង ឃ្លីអូផាត់ ព្រះអាណាចក្រអៃឃុបបូរាណ ស្ថិតក្នុងរាជវង្សប៉ាតូឡេម៉ាអឺក ដែលបុព្វបុរសបានកំណត់ច្បាស់ទុកឱ្យរៀបការក្នុងសាច់ឈាមតែមួយចក្រពត្តិរ៉ូម៉ាំង ព្រះនាងធ្លាប់រៀបការជាមួយប្អូនប្រុសអាយុ ១២ ឆ្នាំរួចមកហើយដែរ ។ជឺរីឡេវីស ជាតារាសម្ដែងជនជាតិអង់គ្លេស បច្ចុប្បន្នគេបានមកនៅក្នុងហូលីវូដ ហើយធ្លាប់បានបង្កើតសារពត៌មានភ្ញាក់ផ្អើលកាលពីឆ្នាំ ១៩៥០ នៅក្នុងទីក្រុងកេតវីត ដោយលោកបានរៀបការជាមួយចៅស្រីអាយុត្រឹមតែ ១៣ ឆ្នាំ ។
ចក្រពត្តិកាលិកូឡា បានត្រាស់បញ្ជាឲ្យប្រែច្បាប់គ្រប់គ្រងគ្រួសារជាថ្មី ដោយអនុញ្ញាតឱ្យបងប្អូនអាចរៀបការជាមួយគ្នាបាន ។ លក្ខណៈបែបនេះធ្វើឲ្យទ្រង់បានសុខ ព្រោះបាននេបនិត្យជាមួយនិងចៅស្រីខ្លួនដល់ទៅ៣នាក់នោះ ៕
ព្រះបាទចន្ទរាជា ដែលគេសង់ចេតិយនៅកំពូលភ្នំឧត្តុង្គជាស្ដេចកាត់ព្រះកេសស្ដេចកន និងរំដោះទឹកដីខ្មែរពីសៀមបង្កើតក្រុងលង្វែក?
ព្រះបាទចន្ទរាជា (ឆ្នាំគ្រងរាជ្យ៖ ១៥១៦-១៥៦៦) ឬពញាចន្ទ ជាបុត្រ ធម្មរាជា និងជាព្រះអនុជពៅរបស់ព្រះបាទស្រីសុគន្ធបទ។គ្រិស្តសករាជ ១៥០៤ សម្ដេចព្រះធម្មរាជាសោយទិវង្គត សម្ដេចព្រះស្រីសុគន្ធបទដែលជាបទបានឡើងសោយរាជ្យ ហើយក្រោយមកសម្ថេចពញាចន្ទដែលត្រូវជាអនុជ ក៏ត្រូវសម្ដេចព្រះរៀមតែងតាំងជាសម្ដេចឧបរាជ គ្រប់គ្រងនាដែនដីចតុមុខ នាវេលាដែលសម្តេចព្រះរាជា ទ្រង់ផ្លាស់រាជធានីទៅតាំងនាទួលបាសាណវិញ។
ក្រោយមក ដោយស្ថានការនយោបាយក្នុងប្រទេសចាប់ផ្ដើមចលាចល សម្ដេចព្រះពញាចន្ទក៏បានភៀសព្រះកាយទៅគង់នាក្រុងអយុធ្យា ហើយប្រកបកិច្ចការនាក្នុងរោងដំរីនៃរាជវាំងមហាក្សត្រអយុធ្យា។ នៅក្នុងឱកាសដែលស្ដេចកនធ្វើគតព្រះបាទស្រីសុគន្ធបទនៅបន្ទាយស្ទឹងសែនក្នុងឆ្នាំ១៥១២នោះ ព្រះអង្គចន្ទរាជា កំពុងគង់នៅក្រុងអយុធ្យាស្រុកសៀមឯនោះ។ នៅពេលទទួលបានដំណឹងនេះភ្លាម ព្រះអង្គក៏រកមធ្យោបាយមកសងសឹក និងស្ថារពព្រះរាជវង្សរបស់ទ្រង់ឡើងវិញ។ នៅក្នុងពេលដែលមានការផ្អាកការប្រយុទ្ធគា្ននោះ នាយទាហានទាំងឡាយរួមជាមួយព្រះរាជវង្សានុវង្សផង បានឯកភាពគ្នាស្នើសុំអោយព្រះអង្គច័ន្ទរាជា ឡើងសោយរាជ្យជាព្រះរាជានៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។
ព្រះអង្គបានយល់ព្រមទទួលតាម ប៉ុន្តែទ្រង់បានសម្រេចព្រះទ័យថាទ្រង់នឹងទទួលយកការអភិសេកលុះណាតែទ្រង់ដណ្តើមបានជ័យជម្នះលើនាយកក្បត់(ស្ដេចកន)រួចសិន។ គេបានរៀបចំសង់ព្រះសន្លាផ្សេងៗ សម្រាប់ធ្វើការប្រកាសតែងតាំងព្រះរាជានេះ រួមមានព្រះរាជបល្ល័ង្គបាំងទៅដោយក្លស់រួត៥ជាន់ ព្រះអង្គបានឱ្យសង់៥ជាន់សិន (មិនទាន់ទទួលយកក្លស់៩ជាន់ភ្លាមទេ គ្រឿងប្រដាប់បំពាក់អោយសេះ ដែលអូសព្រះរាជរថ គ្រឿងប្រដាប់បំពាក់ឱ្យដំរីពេលយាងចេញធ្វើសង្គ្រាម គ្រឿងប្រដាប់បំពាក់ឱ្យសេះចម្បាំង និងគ្រឿងប្រដាប់លម្អព្រះរាជទីនាំងនាវា។
ព្រះអង្គចន្ទរាជា បានឡើងគង់លើរាជបល្ល័ង្គបាំងដោយក្លស់ នៅក្នុងគ្រិស្តសករាជ ១៥១៦ ត្រូវនឹងមហាសករាជ ១៤៣៨ ចុល្លសករាជ៨៧៨ គឺថ្ងៃច័ន្ទ ១៥រោជ ខែផល្គុន ឆ្នាំជូតអដ្ឋស័ក ដោយទ្រង់ទទួលព្រះឋានៈ ជាព្រះរាជាមិនទាន់អភិសេក ថាសម្តេចព្រះបរមនាថច័ន្ទរាជាធិរាជ ស្រីជ័យចេស្តា មហាក្សត្រ អង្គម្ចាស់ក្រុងកម្ពុជា។ រហូតដល់ឆ្នាំ១៥២៦ ជោគជ័យត្រូវបានទាំងស្រុងមកលើព្រះចន្ទរាជា ដោយស្ដេចកនត្រូវចាប់បានហើយសម្លាប់ចោល។
ចាប់ពីឆ្នាំ១៥២៧ ព្រះបាទចន្ទរាជាបានឲ្យគេសាងសង់បន្ទាយលង្វែក។ នៅឆ្នាំ១៥២៩ ព្រះអង្គយាងទៅគង់នៅបន្ទាយលង្វែក ហើយលង្វែកក៏ក្លាយជារាជធានីខ្មែររហូតដល់ចុងសតវត្សទី១៦។ ព្រះបាទចន្ទរាជា ជាស្ដេចសឹកសង្គ្រាមក៏ល្បីល្បាញមួយអង្គក្នុងសតវត្សទី១៦ ព្រោះព្រះអង្គបានរំដោះទឹកដីខ្មែរមកវិញរហូតដល់ក្រុងអយុធ្យា។ ព្រះរាជាបានតែងតាំងរដ្ឋមន្ត្រី សេនាបតី ព្រះសង្ឃរាជនៃព្រះវិហារពុទ្ធសាសនាទាំង៧នាយក្រុម ព្រះរាជវង្សានុវង្ស២អង្គ ព្រះឥសីផាត ជាមេក្រុមបារគូទទួលបន្ទុកថែរក្សាអាវុធស័ក្តិសិទ្ធិ និងរៀបចំពិធីតាមព្រហ្មញ្ញសាសនាផ្សេងៗ នាម៉ឺនតូចធំ អាស្រ័យទៅតាមគុណូបការៈ ដែលពួកគេបានបំពេញកន្លងមក។
គេបាននិយាយថា ព្រះរាជាក៏បានចាត់ឱ្យគេសាងសង់វត្តមួយនៅនឹងកន្លែង ដែលគេលើកឱ្យព្រះអង្គសោយរាជ្យនោះ។ គឺនៅពេលនោះហើយ ដែលទីរួមខែត្រអម្រិតបុរៈ បានដូរឈ្មោះមកជា បរិបូណ៍វិញ រហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ។ ព្រះអង្គបានសាងសង់វត្តអារាមជាច្រើន បដិមាត្រលែងកែង ព្រះគោ និងប្រមូលអ្នកប្រាជ្ញ បណ្ឌិត កវី … ឲ្យចងក្រង និងសរសេរឯកសារគ្រប់ប្រភេទសម្រាប់កុលបុត្រ កុលធីតាខ្មែរជំនាន់ក្រោយ។ ស្នាព្រះហស្តដ៏ល្បីល្បាញរបស់ព្រះអង្គ ក្រៅពីវិស័យអក្សរសាស្ត្រជាតិ ការរំដោះទឹកដី ទ្រង់ក៏ជាអ្នកស្ថាបនិកនូវយុគសម៏័យលង្វែក ដែលមានបន្ទាយលង្វែកជារាជធានីដ៏រឹងមាំ ល្បីថាមានដើមឬស្សីព័ទ្ធជុំវិញ ដែលជាយុទ្ធសាស្ត្រសង្គ្រាមដ៏ខ្លាំងក្លារបស់ខ្មែរនាសម័យនោះ។បញ្ចាក់៖ នៅឆ្នាំ១៥៦៦ ព្រះបាទចន្ទរាជាទ្រង់បានចូលទិវង្គតនៅក្រុងលង្វែក។
ប្រវត្តិនៃការបាត់បង់ក្រុងព្រៃនគរនៅកម្ពុជាក្រោម
ឈ្មោះ «ព្រៃនគរ» ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរព្រះបាទ ឥន្ទ្រ វរ្ម័ន ទី ២ ដាក់ឱ្យកាលពីឆ្នាំ ១១៩០ នៃគ្រិស្តសករាជ
ទីក្រុងព្រៃនគរត្រូវបានគេស្គាល់ថាជាគុជពណ៌ទឹកក្រូច ដែលមានដើមកំណើតចេញពីទីក្រុងបៃហ្គ័រ «Bai Gaur» ជាឈ្មោះភាសាចម្ប៉ា ស្ថិតនៅភាគខាងត្បូងនៃប្រទេសចម្ប៉ាដែលគេហៅថា ទន្លេដុងណៃ ។ ទីក្រុងព្រៃនគរ គឺជាដែនដីដ៏ពិសិដ្ឋរបស់ខ្មែរនៅក្នុងសម័យកាលរបស់ហ្វ៊ូណន ដែលពេលនោះមានកំពង់ផែអូកែវជាចំណុចប្រសព្វនៃផ្លូវពាណិជ្ជកម្មរវាងចិន និងឥណ្ឌា ។ ប៉ុន្ដែឈ្មោះទីក្រុងព្រៃនគរនេះទើបតែត្រូវបានដាក់ឈ្មោះដោយព្រះបាទឥន្ទ្រវរ្ម័នទី ២ បន្ទាប់ពីព្រះអង្គយាងទៅគ្រប់គ្រងនៅនគរចម្ប៉ានៅឆ្នាំ ១១៩០ គ.ស. ហើយនៅពេលនោះព្រះអង្គ បានកសាងរាជធានីមួយហៅថា «ក្រុងព្រៃនគរ» ព្រោះជាកន្លែងសម្បូរទៅដោយដើមគរ ហើយក៏ជាទីប្រសព្វនៃទន្លេជាច្រើនសម្រាប់តភ្ជាប់មកទន្លេចតុមុខនិងអង្គរផងដែរ ។
ឈ្មោះទីក្រុងព្រៃនគរបានរក្សាជាប់គង់វង្សអស់ជាច្រើនសតវត្សរ៍ រហូតមកដល់សតវត្សរ៍ទី ១៧ ទើបទីក្រុងនេះបានធ្លាក់ទៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ដាយវៀត រួចក៏ផ្លាស់ប្ដូរឈ្មោះពីទីក្រុងព្រៃនគរទៅជាទីក្រុងហ្សាឌីង ។ ប៉ុន្ដែទោះបីដាយវៀតបានផ្លាស់ប្ដូរឈ្មោះទីក្រុងព្រៃនគរក៏ដោយ ក៏ទីក្រុងនេះនៅតែរក្សាបាននូវអត្ថន័យដើមដដែល ព្រោះថាក្រុងព្រៃនគរមកពីភាសាខ្មែរថា «ព្រៃគរ» មានន័យថា នៅតំបន់នោះពោរពេញទៅដោយដើមគរដុះជាច្រើន ។
ដូច្នេះបើតាមទម្លាប់របស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ឱ្យតែមានរុក្ខជាតិអ្វីដុះជាច្រើននៅតំបន់ណាមួយ គេតែងតែហៅឈ្មោះតំបន់នោះទៅតាមឈ្មោះរុក្ខជាតិ ដូចជាបឹងដែលមានដើមកក់ដុះច្រើនគេហៅថា «បឹងកក់» ។ ដូច្នេះតំបន់នោះមានដើមគរដុះជាច្រើនទើបគេហៅថាព្រៃគរ ឬ ព្រៃដើមគរ ។ ប៉ុន្ដែក្រោយមកតំបន់នោះ ត្រូវបានព្រះបាទឥន្ទ្រវរ្ម័នទី ២ យកមកធ្វើជាទីក្រុងដោយហៅថា «ក្រុងព្រៃនគរ ហើយយូរៗទៅក្លាយទៅជាទីក្រុងព្រៃនគរ» ។
បន្ទាប់មកនៅពេលស្ដេចង្វៀនគ្រប់គ្រងទីក្រុងព្រៃនគរក៏បានប្ដូរឈ្មោះដោយយកតាមភាសាម៉ាឡេហៅថា «ទីក្រុងហ្សាឌីង”នេះបើយោងតាមឯកសារប្រវត្តិសាស្ដ្រវៀតណាមបានលើកឡើងថា៖”ហ្សាឌីង គឺមកពីពាក្យម៉ាឡេ Gia: Ya”ភាសាម៉ាឡេ”: ទឹកឬទន្លេហើយពាក្យ Dinh: Digin ( ភាសាម៉ាឡេ : ត្រជាក់ , ថ្លា ) ដូច្នេះពាក្យហ្សាឌីងមានន័យថា «ទីក្រុងដែលមានទន្លេទឹកត្រជាក់ ។ ក្រោយមកទីក្រុងព្រៃនគរ ( ហ្សាឌីង ) ត្រូវបានប្ដូរឈ្មោះទៅជាទីក្រុង សៃហ្គន ( Saigon ) ដែលពាក្យនេះយកតាមភាសាចិន គឺមកពីពាក្យ Sai : អូសឬព្រៃ , Gon: គរឬកប្បាស ។ ដូច្នេះពាក្យសៃហ្គន «Saigon» មានន័យថាព្រៃសម្បូរទៅដោយដើមគរ ។
ដូច្នេះបើយោងទៅតាមភាសាចិនហៅថា «សៃហ្គន» នេះ គឺស្របទៅនឹងភាសាខ្មែរហៅថា «ព្រៃគរ ឬ ព្រៃនគរ» ។ ការបាត់បង់ក្រុងព្រៃនគរគឺជាការខាតបង់ដ៏ធំធេងរបស់ខ្មែរព្រោះបានបាត់បង់ផ្លូវពាណិជ្ជកម្មដ៏សំខាន់មួយ ហើយអ្វីដែលកាន់តែសំខាន់ជាងនេះទៅទៀតនោះគឺដាយវៀត បានប្រើប្រាស់តំបន់នេះធ្វើជាមូលដ្ឋានរដ្ឋបាល យោធា និង សេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួន ក្នុងការឈានមកយកទឹកដីខ្មែរជាបន្ដបន្ទាប់ទៀត ដូចជាដាយវៀតចូលមកគ្រប់គ្រងនៅខេត្តបារៀង ឆ្នាំ ១៦៥៨ , ក្រុងព្រៃនគរឆ្នាំ ១៦៩៨ , ខេត្តមីថូ និង ខេត្តវីងឡុង ឆ្នាំ ១៧៣១ ខេត្តទ្រាំងឆ្នាំ១៧៤៧ និង ខេត្តផ្សារដែក ( ចូវដុក ) នៅឆ្នាំ ១៧៥៧ ។ ការដែលដាយវៀតចូលមកកាន់កាប់ខេត្តទាំងអស់នេះ ពុំមានការបង្ហូរឈាមអ្វីទេ គឺខ្មែរចេះតែដកថយទៅទិសខាងលិចរហូតទៅដល់ខេត្តតាយនីញ ។
បើយោងតាមកំណត់ត្រាប្រវត្តិសាស្ដ្រខ្មែរបានលើកឡើងថា ដាយវៀតបានបង្ខំឲ្យស្ដេចខ្មែរទទួលយកជនជាតិដាយវៀតទាំងឡាយ ដែលរត់គេចខ្លួនពីការចាប់ចងឬមករស់នៅលើទឹកដីខ្មែរ ត្រូវទទួលបានសិទ្ធិកាន់កាប់ដីធ្លីដោយស្របច្បាប់។ ក្រោយមកដាយវៀតចេះតែបន្ដការឈ្លានពានវាតទីយកទឹកដីខ្មែរជាបន្ដបន្ទាប់ ដូចជាការសង់បន្ទាយនៅផ្សារដែក ( សាដែក ) នៅ គូឡាវយ៉ាង ( កោះតេង ) និង ចូវដុក ( មាត់ជ្រូក ) ។ល។
ក្រោយពេលរាជវង្សង្វៀន បានឡើងគ្រងរាជ្យ សៀមបានលើកទ័ពទ្រង់ទ្រាយធំ មកវាយខ្មែរដោយមាន កងទ័ពជើងគោក ចំនួន៥ម៉ឺននាក់ កងទ័ពជើងទឹកចំនួន២ម៉ឺននាក់ ចូលមកតាមច្រកហាទៀង តែស្របពេលនោះមេទ័ពសៀម មានជម្ងឺគ្រុនក្ដៅក៏បានដកថយតាមសំពៅទៅមុនហើយកងទ័ពដកចេញទៅតាមក្រោយ ។
ចាប់ពីពេលនោះមកសៀម ពុំមានការវាយប្រហារមកលើកម្ពុជាទៀតទេរហូតដល់ឆ្នាំ ១៧៧១ និង ឆ្នាំ ១៧៧៣ ទើបសៀមលើកកងទ័ពមកឈ្លានពានខ្មែរជាបន្ដបន្ទាប់ទៀត ប៉ុន្ដែរដ្ឋាភិបាលក្រុងវ៉េបញ្ជាឱ្យឧត្តមសេនីយ៍«ដាំ» ជំនួសឧត្តមសេនីយ៍«ខយ» លើកកងទ័ពចំនួន ១ ម៉ឺននាក់ រួមទាំងទូកសំពៅចម្បាំងចំនួន ៣០ ឡើងតាមដងទន្លេមេគង្គមកវាយកងទ័ពសៀមនៅជាយក្រុងភ្នំពេញ ពេលនោះមេទ័ពសៀម ភ្យាតាក បានដកកងទ័ពថយទៅវិញ ហើយស្វែងរកការចរចាសន្ដិភាពជាមួយក្រុងវ៉េ នៅឆ្នាំ១៧៧៤ ប្រទេសទាំងពីរបានចុះសន្ធិសញ្ញារួមគ្នាមួយ ដោយសៀមទទួលស្គាល់ឲ្យដាយវៀតគ្រប់គ្រងតំបន់ទន្លេមេគង្គផ្នែកខាងកើតនិងផ្នែកខាងលើ ចំណែកសៀមគ្រប់គ្រងនៅផ្នែកខាងលិចទន្លេមេគង្គ ហើយរហូតមកដល់ឆ្នាំ ១៧៨០ កងទ័ពដាយវៀតបានចូលមកក្នុងទឹកដីខ្មែរយ៉ាងជ្រៅ រហូតបានគ្រប់គ្រងនៅឧបទ្វីបកាម៉ៅ «ទឹកខ្មៅ» ទាំងមូល ។
ការបែងចែកទឹកដីខ្មែររវាងសៀមនិងយួននៅសតវត្សត៍ទី ១៨ មិនបានសម្រេចដោយសារតែចរន្ដរ៍នយោបាយផ្ទៃក្នុងរបស់ដាយវៀត ព្រោះនៅកំពុងធ្វើការចរចាជាមួយសៀមមិនទាន់បានដាច់ស្រេចផង ក៏មានក្រុមចលនាតស៊ូតៃសឺង ធ្វើការបះបោរបំបែករដ្ឋប្រឈាំងទៅនឹងដាយវៀតយ៉ាងខ្លាំងក្លា ដូច្នេះសង្គ្រាមផ្ទៃក្នុងរបស់ដាយវៀតបានផ្ទុះឡើងជាបន្ដបន្ទាប់ ហេតុនេះហើយធ្វើឲ្យស្ដេចង្វៀន ងាកចេញពីកម្ពុជាទៅទប់ទល់ជាមួយពួកតៃសឺង ។
ចំណែកនៅប្រទេសសៀមវិញ កងទ័ពភូមាបានវាយប្រហារជាបន្ដបន្ទាប់ ដូច្នេះស្ដេចង្វៀននិងសៀម បានខកខានលើការបែងចែកទឹកដីខ្មែរ ដោយសារការបះបោររបស់តៃសឺងនិងការឈ្លានពានរបស់ប្រទេសភូមាទៅលើសៀម ។ ចំណែកការបះបោររបស់តៃសឺង បានធ្វើឲ្យសង្គ្រាមផ្ទុះឡើងអស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំ ធ្វើឲ្យស្ដេចង្វៀនមិនអាចទប់ទល់បានដោយសារកងទ័ពតៃសឺងបានចូលទៅកាន់កាប់ទីក្រុងធំៗជាបន្ដបន្ទាប់រហូតមកដល់ឆ្នាំ ១៧៨៦ កងទ័ពតៃសឺងចូលទៅកាន់កាប់ទីក្រុងហាណូយនិងក្រុងព្រៃនគរ ហើយរជ្ជកាលរបស់ស្ដេចង្វៀនក៏ត្រូវបានបញ្ចប់។ ប៉ុន្ដែព្រះអង្គម្ចាស់អានបានរត់មកជ្រកកោនក្នុងទឹកដីខ្មែរកោះត្រល់ ហេតុនេះហើយធ្វើឲ្យសន្ធិសញ្ញាបែងចែកទឹកដីខ្មែររវាងសៀមនិងយួនសតវត្សរ៍ទី១៨នោះត្រូវបរាជ័យ ។
បើយោងទៅតាមប្រវត្តិសាស្ដ្រវៀតណាម បានលើកឡើងថា «នៅខែមករាឆ្នាំ ១៧៨៥ សៀមបានផ្ដល់កងទ័ពចំនួន ២ ម៉ឺននាក់ និង នាវា ៣០០ គ្រឿងថ្វាយព្រះអង្គម្ចាស់ ង្វៀនអាន ដើម្បីវាយប្រហារពីរមុខព្រួញ នៅលើកងទ័ពបះបោរតៃសឺងនៅក្នុងទឹកដីកម្ពុជា ដោយឆ្លងកាត់តាមឈូងសមុទ្រសៀម ។ ប៉ុន្ដែកងទ័ពតៃសឺងបានត្រៀមលក្ខណៈរួចចាស្រេចរង់ចាំវាយប្រហារស្ទាក់នៅកណ្ដាលផ្លូវតាមដងទន្លេមេគង្គហើយបានកម្ទេចនាវារបស់កងទ័ពសៀម ព្រមទាំងបានសម្លាប់កងទ័ពងអស់ជាច្រើន រួមទាំងកងទ័ពរបស់ព្រះអង្គម្ចាស់ង្វៀនអានផងដែរ ធ្វើឲ្យកងទ័ពសៀមដកថយទៅ វិញអស់ ។
ចំណែកព្រះអង្គម្ចាស់ង្វៀនអាន បានភៀសព្រះកាយមកនៅលើកោះត្រល់របស់ខ្មែរតាំងពីឆ្នាំ១៧៧៧ ក្នុងអំឡុងពេលមានសង្គ្រាមជាមួយក្រុមបះបោរតៃសឺង ។ ព្រះអង្គម្ចាស់ង្វៀនអានក៏ធ្លាប់បានយាងមកក្រុងឧត្តុង្គ ដើម្បីសុំជំនួយពីចៅហ្វ៊ាបែនឲ្យបញ្ចូនកងទ័ពទៅជួយវាយកងទ័ពបះបះបោរតៃសឺងឲ្យចេញព្រៃនគរ ។ នៅត្រង់ចំណុចនេះ បើយោងតាមឯកសារប្រវត្តិសាស្ដ្រខ្មែរគឺជាស្ដេចសៀមបញ្ជាឲ្យចៅហ្វ៊ាបែន លើកកងទ័ពទៅជួយព្រះអង្គម្ចាស់ង្វៀនអានក្នុងការកម្ចាត់ពួកបះបោរតៃសឺង ប៉ុន្ដែត្រូវបរាជ័យ ។
នៅពេលភៀសព្រះកាយមកដល់កោះត្រល់ ទ្រង់បានជួបជាមួយបេសកជនបារាំងឈ្មោះពិជនូ ឌឺ បេហីន ដែលបានមកដល់កោះត្រល់តាំងពីឆ្នាំ ១៧៦៥ រហូតដល់១៧៧៧ ហើយក៏មានទំនាក់ទំនងជាមួយព្រះអង្គម្ចាស់ង្វៀនអាន ដែលបានភៀសព្រះកាយមកស្នាក់នៅលើកោះត្រល់នោះដែរ ។ បន្ទាប់មកលោកពិជនូ ឌឺ បេហីនបានណែនាំឲ្យព្រះអង្គម្ចាស់ង្វៀនអាន រួមជាមួយព្រះរាជបុត្រាព្រះនាមង្វៀនកាន់ ស្នើសុំចូលគាល់ព្រះចៅអធិរាជបារាំង លីសទី ១៦ «LOUIS XVI» ដើម្បីស្នើសុំជំនួយពីបារាំង ហើយបើយោងតាមកំណត់ត្រាឯកសារប្រវត្តិសាស្ដ្រវៀតណាម បានបញ្ជាក់ថាការសម្របសម្រួលរបស់បេសកជនបារាំងរូបនោះ បានចំណាយពេលរហូតមកដល់ឆ្នាំ ១៧៨៥ ទើបលោកពិជនូ ឌឺ បេហីន បានបញ្ចុះបញ្ចូលព្រះចៅអធិរាជបារាំង ល្វីសទី ១៦ ឱ្យង្វៀនអាននិងព្រះរាជបុត្រាចូលគាល់ដើម្បីស្នើសុំជំនួយយោធាពីបារាំង ។
ដូច្នេះនៅថ្ងៃទី ២៨ ខែវិច្ឆិកាឆ្នាំ ១៧៨៧ រដ្ឋមន្ដ្រីការបរទេសបារាំង កំឌឺម៉ុងម៉ូរីន បានចុះសន្ធិសញ្ញាជាមួយព្រះអង្គម្ចាស់ង្វៀនអាន ក្នុងការផ្ដល់កងទ័ពបារាំងចំនួន ១.៦៥០ នាក់ ឱ្យជូនព្រះអង្គម្ចាស់ង្វៀនអានមកកោះត្រឡាច «Poulo Condore» និង នៅកំពង់ផែទូរ៉ាន ។ ក្រោយពីមានជំនួយពីរដ្ឋាភិបាលបារាំង រួមទាំងកងទ័ពបារាំងផងនោះព្រះអង្គម្ចាស់ង្វៀនអាន អាចផ្ដួលរំលំក្រុមបះបោរតៃសឺងបានដោយជោគជ័យ ។ បន្ទាប់មកឡើងគ្រងរាជ្យក្នុងព្រះបរណនាមព្រះចៅយ៉ាឡុង នៅថ្ងៃទី ១ ខែមិថុនា ឆ្នាំ ១៨០២ ព្រមទាំងបានផ្លាស់ប្ដូរទីក្រុងទៅទីទីក្រុងវ៉េវិញ ។ ក្រោយពីបានឡើងគ្រងរាជ្យព្រះចៅយ៉ាឡុង បានធ្វើការផ្លាស់ប្ដូររាជាណាចក្រដាយវៀតទៅជាវៀតណាមវិញ ។
នៅក្នុងរជ្ជកាលរបស់ស្ដេចយ៉ាឡុងនេះដែរ បានផ្ដោតសំខាន់ទៅលើការកសាងកម្លាំងយោធាឲ្យបានខ្លាំងក្លា នេះបើយោងតាមឯកសារប្រវត្តិសាស្ដ្រវៀតណាមបានលើកឡើងថា «នៅទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៨០០ ព្រះចៅង្វៀនអានបានពង្រឹងវិស័យកងទ័ពរបស់ខ្លួន រហូត ១៤.០០០នាក់ បែងចែកទៅតាមផ្នែកនីមួយៗ ដូចជាកងទ័ពជើងគោកមានចំនួន ១១៣.០០០ នាក់ កងទ័ពជើងទឹកមានចំនួន ២.៦៨០ នាក់ សរុបទាំងអស់មានចំនួន ១៣៩.៨០០នាក់…» ។
យើងឃើញហើយថា ការពង្រីកវិស័យយោធារបស់ស្ដេចយ៉ាឡុង ក៏ដោយសារកំណើនប្រជាជនវៀតណាម ចេះតែកើនឡើងច្រើនទៅៗធ្វើឱ្យវៀតណាមចេះតែពង្រីកទឹកដីចូលមកម្ពុជាកាន់តែជ្រៅទៅៗជាបន្ដបន្ទាប់ ។ មានប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរក្រោមជាច្រើនរស់នៅក្នុងទឹកដីកូស័ងស៊ីន ត្រូវបានវៀតណាមបង្ខំឱ្យចាកចេញពីទឹកដីកេរដូនតារបស់ខ្លួន ។
ក្រោយពីរំដោះប្រទេសឲ្យបានឯករាជ្យឡើងវិញ ព្រះចៅយ៉ាឡុងចាប់ផ្ដើមឈ្លានពានប្រទេសកម្ពុជាពីឆ្នាំ ១៨១១ ដល់ឆ្នាំ ១៨១២ ធ្វើឱ្យមានសង្គ្រាមរវាងវៀតណាម និង សៀម ក្នុងការដណ្ដើមគ្នាគ្រប់គ្រងលើទឹកដីខ្មែរកើតឡើងជាបន្ដបន្ទាប់ ហើយបញ្ហានេះបានធ្លាក់ទៅក្នុងស្ថានភាពកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរទៅៗ នៅត្រឹមរជ្ជកាលរបស់ស្ដេចអង្គចន្ទ និង ក្សត្រីយ៍ អង្គម៉ី ដែលវៀតណាមបានគ្រប់គ្រងមកលើកម្ពុជាទាំងស្រុងទៅហើយ ៕
Post a Comment